فولاد ضد زنگ چیست ؟

فولاد ضد زنگ – فولاد زنگ نزن – استیل

در مقاله پیش رو ، قصد داریم شما عزیزان را با فولاد ضد زنگ ( استنلس استیل ) آشنا سازیم . اما پیش از آن به معرفی کوتاه فولاد می پردازیم .

فولاد چیست ؟

فولاد آلیاژی از آهن می باشد که 0.002 تا 2.1 % از وزن آن کربن تشکیل می دهد . متغییر بودن میزان کربن ، به فولاد خاصیت های فراوانی ، می بخشد به گونه ای که از فولاد :

  • 0.2 % کربن ، برای تولید ؛ سیم ، لوله و ورق فولادی
  • 0.2 تا 0.6 % کربن ، برای تولید ؛ دیگ بخار ، ریل قطار و قطعات ساختمانی
  • 0.6 تا 1.5 % کربن ، برای تولید ؛ ابزار ، فنر ، کارد و چنگال

استفاده می شود .

فولاد ضد زنگ فولاد زنگ نزن

فولاد ضد زنگ چیست ؟

فولاد ضد زنگ ، آلیاژی از فولاد است که عناصر اساسی تشکیل دهنده آن ؛ آهن ، کروم و نیکل می باشد که میزان کروم آن حداقل 10.5 درصد و میزان کربن آن 1.2 درصد می باشد .

نام اصلی فولاد ضد زنگ چیست ؟

فولاد ضد زنگ را با نام هایی همچون ؛ فولاد زنگ نزن ، استیل ، استنلس استیل ( Stainless Steel ) ، INOX   و … ، می شناسند که باید گفت ؛ تمامی نام های ذکر شده یکسان بوده و هیچ تفاوتی با یک دیگر ندارند .

گرید های متنوع

فولاد زنگ نزن یک محصول منفرد نبوده و دارای بیش از 57 گرید متنوع می باشد که هر کدام دارای خصوصیات فیزیکی ، منحصر به فردی می باشند . لازم به ذکر است که افزوده بر آلیاژ های مذکور ، آلیاژ های دیگری به صورت ویژه و محدود به دست تولید کنندگان جهت مصارف خاص تولید می شوند .

انواع فولاد ضد زنگ

فولاد های زنگ نزن براساس ساختار کریستالی خود به پنج گروه ؛ آستنیتی ، فریتی ، مارتنزیتی ، دوپلکس و رسوب سخت شونده ، تقسیم می شوند که هر گروه دارای چند زیر گروه می باشد .

فولاد ضد زنگ فولاد زنگ نزن

بیشترین میزان مصرف

فولاد های ضد زنگ آستنیتی ، بزرگ ترین خانواده از فولاد های ضد زنگ می باشد و دو سوم از تولید را به لطف دو زیر گروه  ؛ 304 و 316 ، به خود اختصاص می دهد . فولاد های زنگ نزن آستنیتی دارای یک نوع ریز ساختار یکسان در تمام دما ها ، می باشند .

استیل 304

فولاد ضد زنگ 304 ، بالا ترین میزان تولید و مصرف را به خود اختصاص داده است . از نام های دیگر استیل 304 می توان  به  A2  و 8/18 اشاره نمود . این استیل مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ زدگی  دارد به همین دلیل در اکثر صنایع مورد استفاده قرار می گیرد . نوع کم کربن آن با نام استیل 304L شناخته می شود که فقط حاوی 0.03% کربن می باشد که باعث می شود حساسیت فولاد در هنگام جوشکاری کاهش یابد ، به همین سبب در صورت نیاز به جوشکاری نوع 304L به 304 ترجیح داده می شود .

استیل 316

فولاد ضد زنگ 316 ، رتبه دوم بالا ترین میزان تولید و مصرف را به خود اختصاص داده است ، استیل 316 حاوی عنصر مولیبدن می باشد وجود  این عنصر باعث می شود تا این استیل در برابر اسید ها و محیط های آبشور ، مقاومت خود را از دست ندهد . نوع کم کربن استیل 316 با نام 316L شناخته می شود . حساسیت فولاد 316L در هنگام جوشکاری بسیار پایین می باشد .

خصوصیات فولاد ضد زنگ

از جمله خصوصیت هایی که فولاد ضد زنگ را از دیگر فلزها متمایز می کند ؛

  1. مقاومت در برابر خوردگی
  2. خواص مغناطیسی
  3. خواص کششی

می باشند .

مقاومت در برابر خوردگی

یکی از اصلی ترین ویژگی های فولاد های زنگ نزن ، مقاومت آن ها در برابر خوردگی می باشد . بایستی توجه داشت که فولاد های ضد زنگ نیز ، با توجه به شرایط مکان ، امکان دارد دچار زنگ زدگی بشوند اما میزان مقاومت فولاد در برابر زنگ زدگی نسبت به دیگر فلزات ، بسیار بالاتر می باشد . این مقاومت در برابر خوردگی به دلیل وجود عنصر کروم در ترکیبات فولاد های زنگ نزن می باشد . لازم به ذکر است که تمام فولاد های ضد زنگ دارای حداقل 10.5 درصد کروم می باشند اما با توجه به کاربرد ، این میزان قابل افزایش می باشد . درصد کروم بیشتر سبب بالا رفتن مقاومت در برابر خوردگی می شود .

فولاد ضد زنگ

خواص مغناطیسی استیل

یکی دیگر از ویژگی فولاد های ضد زنگ ، اثر مغناطیسی آن ها می باشد . فلزات آهنی دیگر مانند « فولاد کربنی » در دمای محیط ، به دلیل ساختار فریت کریستالی ، دارای خاصیت مغناطیسی می باشند . ترکیبات ساختاری آن ها در زمان افزایش دما تا 730 درجه سانتی گراد به آستنیت تغییر کرده و سبب کاهش خاصیت مغناطیسی آن ها می شود .

اما ، بسیاری از انواع فولاد های زنگ نزن ، حتی در دمای محیط دارای ساختار آستنیتی می باشند . برخی از عناصر آلیاژی ، به خصوص نیکل ، پایداری ساختار آستنیت را بالا می برند . با توجه به میزان درصد ترکیب عناصر آلیاژی ، امکان دارد فولاد زنگ نزن دارای مغناطیس جزئی بوده یا کاملا غیر مغناطیسی باشد .

خواص کششی استیل

برای محک زدن میزان مقاومت فولاد ضد زنگ  در مقابل بارها ( فشار وزنی ) از آزمون کششی استفاده می شود . در این آزمون یک نوار فولادی نمونه برای محک زدن نیروی کششی انتخاب می شود . پس از انجام آزمون و شکست نوار ، خاصیت های ؛

  • نیروی مورد نیاز برای شکست
  • میزان انعطاف پذیری
  • مقایسه طول اولیه با طول پس از شکست
  • طول عمر

اندازه گیری می شوند .

فولاد ضد زنگ استیل در خانه پروفیل

محصولات تولید شده با فولاد ضد زنگ

فولاد های ضد زنگ به علت تنوع و ویژگی های خاص ، در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند .

  1. آشپزخانه ، استفاده از فولاد های سری ؛ 200 ، 304 ، 316 ، 430 ، 440 و … ، برای ساخت انواع تجهیزات
  2. دکوراسیون ، استفاده از فولاد های سری ؛ 304 و 316 ، برای ساخت ؛ شمعدان ، گلدان ، مبلمان ، سرویس های خواب و …
  3. لوازم شخصی ، استفاده از فولاد های سری ؛ 304 و 316 ، برای ساخت ؛ ساعت مچی ، دستبند ، گردن بند ، انگشتر ، خود نویس و …
  4. کابین آسانسور ، استفاده از فولاد های سری ؛ 304 و 430 ، برای ساخت ؛ کابین ، زهوار ها و نوار ها
  5. تجهیزات بیمارستانی ، استفاده از فولاد های سری ؛ 304 ، 316 و 316L ، برای ساخت ؛ لگن ها ، قفسه های نگهدارنده ، سینک های شست شو ، میز های تجهیزات ، تجهیزات جراحی ( سری 316 )
  6. ساختمان ، استفاده از فولاد های سری ؛ 304 و 316 ، برای ساخت ؛ درب ، پنجره ، نرده ، پایه آیفون و …
فولاد ضد زنگ استیل 304
فهرست